Mysterie van de mosdiertjes nog lang niet opgelost

Het strand van Katwijk wordt de afgelopen weken geteisterd door grote hopen stinkende bergen met een soort van alg. Door strandbezoekers rondom de Uitwatering wordt steen en been geklaagd, en het zorgt ook voor gevaarlijke situaties. Zo is een auto van de Douane al weggezakt in de smurrie, net als enkele toeristen en gisteren nog een fietser. Inmiddels heeft de stankoverlast de landelijke media bereikt. ‘Stank op strand Katwijk: ‘Gewoon niet te harden!’’, kopte De Telegraaf.

Door Marc Wonnink

Maar, waar komen ze vandaan? Katwijkers hebben een goed geheugen, maar zulke stankoverlast door dit soort diertjes zit niet meer in het collectief geheugen. En, welke gevolgen heeft het voor de visserij?

De Wageningen University & Research is, in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, gestart met een onderzoek naar de gevolgen van de mosdiertjes voor de visserij. ‘Het is een relatief klein onderzoek. We zijn met een team bezig om te kijken welke gevolgen het heeft voor de visserij. We kijken daarbij naar wat er in de zee leeft, hoe het met de visstand is, en mosdiertjes horen daar ook bij’, zegt onderzoeker Reinier Nauta. ‘Waar ligt het onder water, en wat zijn de risico’s voor de visserij.’

Nauta is met een team donderdagmorgen op het strand van Katwijk voor veldonderzoek. Daar treffen ze al snel een flinke hoop mosdiertjes aan. Twee onderzoekers staan binnen de kortste keren tot hun knieën in de mosdiertjes. En daar constateren ze al vrij snel dat het best een schone nette berg is. ‘Hier, ruik maar, het stinkt helemaal niet’. Maar, waar komt de stank dan vandaan?

Een medewerker van de firma Schaddé van Dooren komt even later met een shovel ter plaatse om de mosdiertjes op te ruimen. Hij wijst de onderzoekers de Uitwatering aan, ‘daar moeten jullie eens kijken. Daar ligt het allemaal te rotten.’ Mede door de oostenwind en de stank op het strand, lijkt het de onderzoekers een aannemelijke conclusie. Even spuien zou - in ieder geval voor een weekje - de oplossing kunnen zijn, denkt Nauta. Maar, vanwege de droogte en de lage waterstand van de Rijn kan dat op dit moment niet.

Relatie met windmolens
Visser Nico van der Plas zegt tegen De Katwijksche Post over de mosdiertjes: ‘Wat we als vissers wel signaleren is een gigantische aanwas van ‘bloemetjes’. Een wildgroei van mosdiertjes waarvan de laatste weken restanten op strand aanspoelen. Voor de kustvisserij een ramp, want je kunt geen trek doen zonder dat je netten hiermee dichtslibben. De relatie met windmolens is evident: kalkachtige kernen kunnen zich hechten aan de gestorte stenen rondom de poten van winmolens en schelpen. De mosdiertjes ontstaan zo en groeien dan massaal’, aldus Van der Plas.

Nauta deelt die mening niet. Dat de mosdiertjes aanspoelen op het strand is volgens Nauta een bekend probleem, ‘maar het is heel bijzonder dat het nu in zulke mate voorkomt.’ Het is wel eens eerder voorgekomen dat de mosdiertjes voor overlast hebben gezorgd. ‘We hebben diep moeten graven in de wetenschappelijke literatuur, en de semi-wetenschappelijke literatuur. De laatste keer was in 1965/1966, vooral op een Duits eiland.’

Dat het ongeveer zestig jaar geleden is dat dit fenomeen voor het laatst gezien is, maakt een onderzoek des te interessanter. ‘Windmolens waren er toen niet, klimaatverandering was minder. We kunnen nu wel met een vinger gaan wijzen, maar we moeten echt gaan kijken naar de oorzaak.’ Op dit moment spitst het onderzoek zich echt op de visserij, ‘stank is vervelend, maar als je business er onder lijdt, is het een ander verhaal.’

De Wageningen University & Research is van plan om samen met de Waddenacademie een onderzoek te doen naar waar de mosdiertjes nu vandaan komen. ‘Daar is nu nog niets over te zeggen.’ Mogelijk heeft het te maken met de golfbrekers bij de Uitwatering. Door de stroming zou hier zomaar een soort kering kunnen ontstaan, waar de mosdiertjes wel in, maar niet meer uit kunnen.

Stank
En wanneer verdwijnt die troep dan weer van het strand? ‘Dat is een van de vragen. We zien vooral in de zomer dat het nu aanspoelt. Je kan het zien als een soort garnalenschillen. Een deel verdwijnt weer in de zee en voor een deel droogt het op en verkruimelt het. Maar het ligt er nu in zulke mate, dat het begint te ruiken.’

De Katwijkse strandbezoeker heeft rondom de Uitwatering de komende tijd nog wel even last van de stank en troep. Het is wachten op hoog water, een plens regen en een goeie wind.