‘De oom die nooit op onze verjaardag kwam maar er altijd was’
Op 12 mei 1940 sneuvelde, aan het begin van de Tweede Wereldoorlog Jan Berghuis (geboren: 1910) op 29-jarige leeftijd. ‘Ome Jan was dienstplichtig soldaat. Hij werd in 1930 gekeurd en opgeroepen voor de militaire dienstplicht. Hij had graag bij de Marine of Luchtmacht gewild. Hij werd echter ingedeeld bij de Genie I bat 1e ploeg op 17 februari 1930. Op 22 september 1934 kreeg hij groot verlof.’
Door Jan en Roel Berghuis
Jan Berghuis werd in het najaar van 1939 opgeroepen vanwege de dreigende oorlog. Hij wordt geplaatst bij de staf van het Vierde Regiment Infanterie en komt terecht bij de troepen die het vliegveld Valkenburg moeten verdedigen. Op 10 mei werd het vliegveld en het dorp Valkenburg door middel van hevige gevechten ingenomen door de Duitse parachutisten. In de vroege ochtend van 10 mei 1940 raakt hij ernstig gewond en wordt overgeplaatst naar een noodhospitaal. Twee dagen later bezwijkt hij aan zijn verwondingen.
De soldaat die hem verpleegde vertelde later tegen de Jan’s vrouw wat er zich allemaal rond Jan Berghuis aan bittere ellende heeft afgespeeld in het door inslaande granaten zwaar gehavende noodhospitaal. Het duurde nog maanden voordat bij zijn ouders definitief bekend werd dat hun zoon was omgekomen. Zijn overlijden werd op 1 oktober 1940 ingeschreven in de Burgerlijke Stand. Op de familierouwkaart werd vermeld: ‘Heden kregen wij de droeve zekerheid dat onze lieve zoon, man en broeder is gesneuveld, dat hij ruste in vrede’.
Straatnaam
Met een Raadsbesluit van 4 maart 1941 werd er in Beverwijk een straat naar Jan Berghuis vernoemd. Ook werden in dat Raadsbesluit 6 andere omgebrachte Beverwijkse soldaten geëerd en straten naar hen vernoemd: P.S. Bergers, G. Dekker, A.H.L. Elink Sterk, J.W.M. Huider, J.D Rijvordt en J. Wilgenhof. Burgemeester Hein Hendrik Jan Joseph Scholtens bekrachtigde het raadsbesluit. Scholtens werd op 1 mei 1936 de nieuwe burgemeester van Beverwijk en was lid van de Roomsch-Katholieke Staatspartij. Op 13 juni 1942 werd Scholtens door de Duitse bezetter uit het ambt gezet en vervangen door een NSB-burgemeester. Scholtens verliet Beverwijk en bracht anderhalf jaar door in een gijzelkamp in Noord-Brabant om na de bevrijding in 1945 terug te keren als burgemeester.
Het was natuurlijk zeer bijzonder dat de gemeenteraad van Beverwijk in oorlogstijd de keuze maakte om Beverwijkse oorlogsslachtoffers te eren door een straat naar hen te vernoemen. Was dat al een daad van verzet tegen de Duitse overheersers?
Het is opmerkelijk dat de Duitsers dat toestonden. Het verhaal gaat dat de Duitsers dit alleen oogluikend toestonden als het niet herkenbaar was. Daarom mocht de voornaam niet gebruikt worden en werd de straat die naar Jan Berghuis vernoemd is, de Berghuisstraat. Onder het straatnaambord staat tegenwoordig kort wat de geschiedenis is van de straatnaam.
Jan Berghuis werd geboren op 25 december 1910 te Velsen. Hij verdiende zijn brood met het bezorgen van de ‘Kennemer’ en twee bladen ‘Rijk der vrouw’ en ‘Cinema Theater’ en hij was ook timmerman. Hij huwde op 11 mei 1939 met Lammigje de Vries. Zij overleed in 1993.
‘Opa Berghuis heeft altijd eerste kerstdag een rotdag gevonden, niet omdat hij ongelovig en een socialist was maar omdat zijn gesneuvelde oudste zoon op die dag jarig was. Onze vader en moeder Klaar en Cees Berghuis vernoemde hun eerste kind naar hun broer en zwager. Jantje Berghuis werd het lievelingskind van vooral opa Berghuis.’
Voormalig onderwijzer Herman Dijkhuizen zet zich in om omgekomen militairen te eren met foto- en informatiebord bij het graf. Het moet de verhalen over moedige militairen levend houden. Dijkhuizen heeft zich enorm ingespannen om dit voor onze oom voor elkaar te krijgen.
Jan en Roel bezoeken op 12 mei het graf op de Erebegraafplaats in Valkenburg van hun ome Jan, die nooit op hun verjaardag kwam maar er altijd was.