Vreemde kostgangers
De Bremraapfamilie heeft zich volledig gespecialiseerd in het kostgangerschap, oftewel parasitisme. Bremrapen hebben geen greintje bladgroen, dus ze moeten alle benodigde voedingsstoffen aan hun gastheer onttrekken. Dit gebeurt ondergronds, via wortelcontact. In Nederland komen tien soorten voor, waarvan we er vier in Berkheide kunnen aantreffen.
Walstrobremraap
De meest algemene bremraapsoort in onze duinen is de Walstrobremraap, die parasiteert op Glad Walstro en Geel Walstro (en desnoods op de kruising tussen die twee soorten, Geelwit Walstro). Het is de eerste Bremraap die in bloei komt, doorgaans al voor half mei. De bloemen hebben een sterke anjergeur, vandaar de wetenschappelijke naam Orobanche caryophyllacea (het tweede woord betekent anjerachtig). De geparasiteerde planten hebben het er moeilijk mee; ze zien er vaak miezerig en verkleurd uit, en komen meestal niet in bloei. De kleur van de plant is heel variabel, met witte, gele, bruine, roze en lila tinten.
Blauw en bitter
Een paar weken na de Walstrobremraap komt de Blauwe Bremraap in bloei, een slanke en sierlijke bremraapsoort, die voor de afwisseling nou eens niet is genoemd naar de soort waarop hij parasiteert, maar naar zijn opvallende kleur. Hij parasiteert op twee soorten die op het oog weinig met elkaar gemeen hebben: Gewoon Duizendblad en Duinaveruit, maar ze behoren wel allebei tot de familie van de Composieten, net zoals bijvoorbeeld Madeliefje. Op een ander lid van die familie, Echt Bitterkruid, parasiteert de Bitterkruidbremraap, die weer een paar weken na de Blauwe Bremraap verschijnt. Het is een wat langere, lichtere, slankere en nooit in clusters groeiende uitvoering van de Walstrobremraap. Beide soorten komen vrijwel uitsluitend voor in de nabijheid van zeedorpen, zoals Katwijk en Noordwijk. Ze lijken weinig schade toe te brengen aan hun gastheren, die meestal gewoon tot bloei komen.
Gevreesde vreter
De minst kieskeurige Bremraap is de Klavervreter. Hij parasiteert vooral op klaversoorten, maar ook op vertegenwoordigers van allerlei andere plantenfamilies. Toen Rode Klaver nog werd geteeld was de Klavervreter een gevreesd akkeronkruid. Hij is waarschijnlijk in de 19e eeuw vanuit zijn oorspronkelijke verspreidingsgebied rond de Middellandse Zee met klaverzaad in Nederland terecht gekomen. In onze duinen komen we hem maar af en toe tegen.
Dit is aflevering 87 van deze column. De eerste 52 afleveringen zijn onlangs bewerkt en gebundeld in het boek Berichten uit Berkheide, dat verkrijgbaar is bij boekhandels in Katwijk, Wassenaar, Voorschoten en elders in de regio, ook online.
Gerrit van Ommering en Gijsbert van der Bent
De Walstrobremraap is in juni volop in bloei te zien. Een bijzonder rijke groeiplaats, met honderden exemplaren, is te zien in de zeereep, direct zuid van Slag 5 Berkheide.
| Foto: Gerrit van Ommering.