Stinzenplanten, kleurrijke pareltjes in strandwallengebied
Strandwallen lopen parallel aan de kust van Bergen aan Zee tot Monster (ZH). Langgerekte, door de zee opgeworpen en aangespoelde zandruggen in het landschap duizenden jaren geleden ontstaan na de laatste ijstijd. Ze worden ook wel de ‘oude duinen’ genoemd, zoals de zuidduinen in Katwijk, omdat op die zandruggen duintjes ontstonden zo gauw ze boven het hoogste zeeniveau uitkwamen.
Wie zich in deze tijd van het jaar in dit oude gebied begeeft kan er bijna niet omheen, de stinzenplanten. Al vroeg in het voorjaar leggen ze her en der een vrolijke kleurige deken over het landschap, meestal op (voormalige) buitenplaatsen waar ze ooit door de eigenaren zijn aangeplant.
Plant van aanzien
Wat zijn stinzenplanten precies en waarom zijn ze juist te vinden in het strandwallengebied? Voor de herkomst moeten we een stukje terug in de tijd. Het woord stins (meervoud stinsen of stinzen) komt uit Friesland en betekent stenen huis. Een stins was een middeleeuwse versterkte woontoren.
De veelal rijke bewoners haalden sierplanten, zoals de Bostulp, Gele Anemoon, Boerenkrokus, Boshyacint, het Lenteklokje en Haarlems klokkenspel (een gevulde variëteit van de Steenbreek) uit het Middellandse Zee gebied. De planten werden gezien als een belangrijk onderdeel van de culturele opvoeding, maar ze waren ook bedoeld om mee te pronken.
Het woord ‘stinzenplant’ is voor het eerst gebruikt door de Friese heemkundige Jacob Botke in 1932. Hij werd geïnspireerd door de bevolking van Veenwouden in Friesland. Zij gaven de naam ‘stinzeblomkes’ aan het Haarlems klokkenspel dat rondom de Schierstins groeide.
De stinzen hebben in de loop der tijd hun militaire functie verloren en vele zijn opgegaan in grote landhuizen die nu de naam 'state' dragen.
Stinzenplanten vliegen uit
De stinzenplanten zijn grofweg onder te verdelen in bol- en knolgewassen, en gewassen met wortelstokken. Dit maakte de planten uitermate geschikt om uit te wisselen. De eigenaar van de stins gaf regelmatig een paar bollen of knollen cadeau aan een bezoeker.
Op dezelfde manier belandden de planten ook op andere buitenplaatsen in Nederland, zoals in het strandwallengebied. De kalkrijke bodem in het strandwallengebied bleek een ideale voedingsbodem.
Met je hond naar strand of duinen? Houd rekening met de natuur
Ga je graag met je hond een wandeling in de duinen of op het strand maken? Let dan de komende tijd extra goed op de voorschriften in het gebied dat je bezoekt. Op 15 maart ging namelijk het jaarlijkse broedseizoen van start. Kustvogels, zoals de strandplevier, scholekster en bergeend zijn begonnen aan de bouw van hun nesten.
Ze zijn nu extra gevoelig voor verstoring door honden. Welke verstoring kunnen honden veroorzaken? En wat kun je als hondenbezitter om die verstoring te beperken?
Energie
Honden die loslopen buiten de paden volgen geen vaste route, maar rennen kriskras door het gebied. Vogels en andere wilde dieren, zoals konijnen en reeën, ervaren de honden daardoor als een bedreiging. Ze slaan op de vlucht, op zoek naar een verstopplek op veilige afstand. Daarbij verspillen ze kostbare energie die ze nodig hebben voor het zoeken naar voedsel of - bij vogels - voor het broeden.
Worden dieren te vaak verstoord, dan kunnen ze het gebied zelfs definitief verlaten. Zeker in open gebieden zoals de duinen speelt dat probleem. Dieren kunnen zich daar moeilijk verstoppen doordat er weinig goede schuilplaatsen zijn.
Hondenpoep
Honden kunnen ook op een andere manier voor overlast zorgen: via hun poep. Die bevat ziekteverwekkers voor mens en dier, bijvoorbeeld salmonella en parasitaire wormen. Ook zitten er nitraten en fosfaten in. Komen er te veel van die voedingsstoffen in de bodem, dan rukken brandnetels en andere snelgroeiende planten op. Die drukken andere planten weg, waardoor de biodiversiteit afneemt.
Tips
Ga je met je hond wandelen in het kustgebied, dan kun je het volgende doen om rekening te houden met de natuur:
- Houd je aan de aanwijzingen op de borden.
- Houd je hond aan de lijn. Er zijn vaak aangewezen losloopgebieden waar je hond wel vrij mag rondlopen.
- Blijf op de paden binnen de opengestelde gebieden.
- Ruim hondenpoep op.
