Theo Kralt brengt onbekende schilder tot leven
n ‘Het werk van Jean Baptist Discart fascineerde mij’
Getroffen n door de prachtige gezichten en de hoge kwaliteit van de portretschilderijen, raakt Theo P.G. Kralt gefascineerd door de schilder Jean Baptiste Discart. ‘In een van de kamers van het historisch landhuis Wielbergen in Angerlo dat ik beheerde voor mijn werkgever, hingen drie van deze portretten. Deze waren gemaakt voor Rhederoord, De Steeg en gesigneerd met J.B. Discart, 1903. Al snel bleek dat er nagenoeg niets bekend was over deze schilder. Dit fascineerde mij. Zo is mijn zoektocht begonnen naar deze bijzondere Oostenrijkse schilder’, vertelt Theo Kralt in het kort.
Door Carin van der Spijk-Kralt.
Voor hem ligt het boek: ‘Jean Baptiste Discart, Oriëntalistische schilderijen en Nederlandse portretten’. De Nederlands talige versie is vorig jaar uitgekomen. De Engelstalige versie kwam begin oktober 2020 uit.
Theo Kralt (1959) is opgegroeid in Rijnsburg. Hij studeerde juridische bestuurswetenschappen, economie en internationale betrekkingen in Leiden en daarna Londen. Naast zijn werk voor rijksoverheid en maatschappelijke organisaties publiceerde hij onder andere over het landhuis Wielbergen en de familie Brantsen, Utrechtse binnenstadskerken en de restauratie van de Domkerk. Dertig jaar geleden vertrok hij uit Rijnsburg en woont nu in Utrecht. In het dagelijks leven is Kralt actief als managementconsultant in Den Haag. Ook is hij bezig om het levensverhaal van zijn grootvader, Teunis Kralt (1888 – 1972), op te tekenen en als boek uit te geven.
Over Discart
De Oostenrijks-Franse schilder Jean Baptiste Discart werd in 1855 geboren in Modena, toen behorend tot Oostenrijk. Hij volgde zijn opleiding aan de Akademie der bildenden Künste in Wenen. Discart wordt gerekend tot de Oostenrijkse oriëntalistische school, waartoe ook zijn studiegenoten Ludwig Deutsch en Rudolf Ernst behoorden.
Discart begon zijn carrière in Parijs en Tanger met oriëntalistische schilderwerken. Deze schilderijen tonen het dagelijks leven in Marokko, de gebruiken, ambachten en tradities. Discarts oriëntalistische schilderijen worden gekenmerkt door realistische weergave, gelijkmatige lichtvoering, goede compositie en uitstekend kleurgebruik. ‘In september 2019 heb ik lezingen gegeven voor het NIMAR – Institut Néerlandais au Maroc van de Universiteit Leiden en de Nederlandse Ambassade in Rabat, Marokko. Ik heb toen Tanger ook bezocht en de oude Kashba waar Discart in precies dezelfde straatjes, huizen, synagogen, tempels enz. moet zijn geweest’, vertelt Kralt.
Later kwam Discart in Nederland terecht. ‘Het is mij nog niet bekend waarom Discart naar Nederland kwam’, vertelt Kralt. Wat wel bekend is, is dat de schilder contacten had met vooraanstaande Nederlanders en leden van veelal adellijke families. Omstreeks 1895 vervaardigde hij het portret van jonkvrouw Alwina Brantsen (1868-1957). In hun opdracht maakte hij portretreeksen. Kralt hierover: ‘In bijna alle gevallen zijn deze alleen in particuliere collecties bewaard gebleven. De leden van deze families waren door huwelijken met elkaar verbonden. Een groot aantal van hen bekleedde functies in het binnenlands bestuur, de diplomatieke dienst en aan het koninklijk hof’.
De portretseries noemt Kralt na de oriëntalistische schilderijen, de ‘tweede’ periode van Discart. In het boek schets Kralt korte levensschetsen van de geportretteerden, vergezeld met foto’s en, als die er zijn, afbeeldingen van portretten door andere, eerdere of latere schilders. In vergelijking daarmee valt het werk van Discart op door een bepaalde ingetogenheid en soberheid en door zijn prachtige gezichten.
Oegstgeest
Volgens de overlevering heeft Discart vanaf het einde van de Eerste Wereldoorlog tot na 1920 enkele jaren gewoond bij de familie Stokhuyzen-de Jong in Oegstgeest. De familie Stokhuyzen woonde op Leidsche Straatweg 36 in Oegstgeest. ‘Waarschijnlijk huurde hij er een of twee kamers’, vermoedt Kralt. De familie Stokhuyzen kwam oorspronkelijk uit Duitsland en vestigde zich eind zeventiende begin achttiende eeuw in Nederland. Verschillende leden van de familie woonden in Leiden. De familie Stokhuyzen wordt beschreven in het Nederlands Patriciaat. Het gezin van de familie Stokhuyzen waar Discart in huis kwam, bestond uit ir. Frederik Stokhuyzen zijn echtgenote en twee dochters. De portretten die Discart maakte van Hans Stokhuyzen in 1922, het postume portret van haar moeder in 1923 en van haar beide dochters in 1923 en 1930 zijn in het Engelstalige boek opgenomen.
Na de speurtocht van het leven van Jean Baptiste Discart blijven er voor Kralt nog twee vragen onbeantwoord: ‘Graag zou ik willen weten waarom Discart zo gefascineerd was door Marokko en Tanger. En hoe is Discart in contact gekomen met de Nederlandse families’.
Wie weet krijgt hij daar ooit een keer antwoord op.
Voor nu is Kralt blij dat met deze boeken het oeuvre van een grotendeels vergeten schilder weer tot leven is gebracht. ‘Ik vond het bijzonder om veel portretten en schilderijen na te speuren en te herontdekken. En zo in een zoektocht door en langs archieven, plaatsen, portretten en schilderijen als het ware een heel leven waarover heel weinig bekend was, te kunnen reconstrueren en te beschrijven. In het boek is een volledige catalogus met afbeeldingen van zijn schilderijen opgenomen. En wie weet komt er ooit een documentaire over het leven van Jean Baptist Discart.
Theo P.G. Kralt, Jean Baptiste Discart (Modena, 1855 – Parijs, 1940) Orientalist paintings and Dutch portraits, hardcover, f/c, illustrated, 216 pages, Van Gruting Publishers, Utrecht, The Netherlands, September 2020, ISBN: 97890 75879 766