Werk Spinoza maken hem berucht en beroemd
n Expositie over Theologisch-Politiek Traktaat
actueel n De bekende filosoof Baruch Spinoza publiceerde in 1670 zijn Theologisch-Politiek Traktaat. Voor die tijd een gewaagd boek. Vier jaar later wordt het boek verboden. Mede omdat de inhoud hiervan een breuk vormde met de traditionele kijk op de Bijbel en zette gezagsverhoudingen op hun kop.
Door Carin van der Spijk-Kralt
Vorige week donderdag, 350 jaar later, werd de expositie over dit boek van Spinoza geopend. In klein comité had burgemeester Cornelis Visser de eer een eerste stelling-mening over Spinoza en genoemd boek op te tekenen.
Voorzitter van de museumcommissie, de heer Aart Dijkzeul, sprak de wens uit dat veel bezoekers het voorbeeld van de burgemeester volgen en een statement op een speciaal kaartje opschrijven. De achterliggende gedachte hierbij is ‘wat moeten we met een boek dat 350 jaar geleden is geschreven. Wat hebben we daar vandaag de dag nog aan?
Verstand
Volgens de heer Dijkzeul heeft het boek nog niet aan actualiteitswaarde verloren: ‘Verstand in plaats van onderbuik gevoelens, democratie, de rol van de overheid en de vrijheid van meningsuiting: het zijn allemaal actuele thema’s waar Spinoza behartenswaardige dingen over zegt. Het zijn thema’s waar we ook nu nog mee worstelen. Zoals nepnieuws: is het 5g Netwerk de oorzaak van de coronacrisis. Of de actiegroep Viruswaanzin die de overheid verwijt dictatoriaal op te treden. Opiniemakers die hun mening niet meer durven te uiten omdat ze anders met de dood worden bedreigd. Het zijn allemaal onderwerpen waarvoor het TTP met een heldere boodschap komt: gebruik de Rede, het verstand. In het boek, door tegenstanders ook wel genoemd ‘een boek gesmeed in de hel’ behandelt Spinoza theologische en politieke thema’s. Spinoza zet aan tot een heel andere manier van omgaan met de Bijbel. Ook stelt hij het gezag van de politiek boven dat van de kerkelijke gezagsdragers. Allemaal standpunten die haaks stonden op wat in die tijd gangbaar was. Het boek werd dan ook snel verboden’.
Statement
Burgemeester Visser vond het werk van Spinoza actueel om dat de filosoof ingaat op meningen van mensen. ‘Iedereen heeft een eigen mening. Elke poging om hier een eenheid van politiek of religieus denken aan op te leggen is gedoemd tot mislukken. Hoe moeizaam het ook kan zijn om uit alle meningen een gezamenlijk standpunt te vormen, dit levert op langere termijn het beste resultaat op’, aldus Visser. De burgemeester mocht als eerste een statement over het boek van Spinoza optekenen:
‘Spinoza schrijft dat we de kennis van de natuur en haar wetten kunnen verkrijgen door waarneming, maar dat je zintuigen je kunnen bedriegen. In de huidige tijd zijn de sociale media onze zintuigen geworden, die ons een vertekend beeld kunnen geven. In dit sociale mediatijdperk is daarom wat Spinoza zegt over de rede, meer dan ooit van belang: ‘Wij moeten rationeel blijven denken én analyseren om te voorkomen dat we door gevoelens in plaats van door ons verstand worden gestuurd’.
De expositie is te zien tijdens openingstijden van het Spinozahuis dinsdag t/m zondag van 13.00 tot 17.00 uur. Via de website www.spinozahuis.nl kunt u online kaarten bestellen.
