Moordenaars in Berkheide
De Katwijkse schrijver Mark van Dijk heeft enkele enge fantasy-boeken geschreven die zich deels in Berkheide afspelen: Bloeddorst, waarin de bunkers in Berkheide een rol spelen, en Gerechtigheid, waarin het Panbos het toneel is van griezelige gebeurtenissen.
De taferelen en personen uit deze boeken wil je niet in het echt tegenkomen. Maar er zijn ook moordenaars in Berkheide waarmee je gerust kennis kunt maken, want ze doen geen mens kwaad.
Berkenmoorder
Zijn officiële naam is Berkenzwam, maar hij wordt meestal Berkenmoorder of Berkendoder genoemd. Hij groeit op dode en levende berken, is zeer algemeen en makkelijk te herkennen. Groeit hij op een Berk, en ziet hij eruit als een heel groot en dik uitgevallen Elfenbankje, met een roestbruine tot grijze bovenkant en een witte onderkant met gaatjes? Kan niet missen, dat is hem.
In Berkheide is het wel even zoeken, want ondanks de naam is er in het gebied geen heide te vinden, en zijn er maar weinig berken. Dat laatste was vroeger trouwens wel anders. Zo vermeldt een rapport uit 1798: ‘Aan het zuidelijk uiteinde van Groot Berkheij staan enige Berkenbosschen, die het begin zijn van die talrijke en uitgestrekte bosschen, welke in de overige vlakte van deeze Nationaale Duinen gevonden worden.’
Rupsendoder
Een andere moorddadige paddenstoel, de Rupsendoder, is veel moeilijker te vinden, ook al is hij fel oranje gekleurd en kent hij een ruime verspreiding op zandgronden. Maar hij komt nergens in grote aantallen voor en is erg klein: het is een al dan niet vertakt knotsje van 2-6 centimeter hoog en 0,5-1 centimeter dik. Hij is meestal te vinden tussen mos in voedselarme graslanden, langs bosranden en in loofbossen of gemengde bossen.
Hij parasiteert op rupsen en vlinderpoppen die in de bodem zitten om te overwinteren. Een broertje is de Bepoederde Rupsendoder, die wit is en even nare gewoonten heeft.
En dan hebben we nog de Grote Rupsendoder en zijn jongere broertje Kleine Rupsendoder. Dit zijn geen schimmels maar graafwespen, die rupsen verlammen om als voedsel te dienen voor hun larven. Als Mark nog eens inspiratie nodig heeft voor een eng boek, dan kan hij in Berkheide genoeg griezelige ideeën opdoen.
Dit is aflevering 73 van deze column. De eerste 52 afleveringen zijn onlangs gebundeld in het boek Berichten uit Berkheide, dat verkrijgbaar is bij boekhandels in Katwijk, Wassenaar, Voorschoten en elders in de regio.
Gerrit van Ommering en Gijsbert van der Bent
Rupsendoder. | Foto: Gerrit van Ommering