KiesKatwijk: Niet ontevreden, maar het kan op onderdelen beter

Door Jaap Haasnoot, fractievoorzitter KiesKatwijk

Onze fractie heeft geconstateerd dat u dit jaar de begroting weer sluitend heeft gekregen. Dat ging wel met stoom en kokend water gepaard en ook het meerjarig perspectief is niet onverdeeld gunstig. In het voortraject was er bij de behandeling van de kaderbrief die voorafging aan deze begroting zelfs sprake van een lichte paniek. Er moest op stel en sprong bezuinigd worden.

Wij denken nog met lichtelijk afgrijzen aan die procedure terug. De bibliotheek, de muziekschool en het welzijn waren weer de 'sjaak' omdat dat zo lekker makkelijk is. Een aantal heilige koeien bleef buiten schot en kort daarna werd wel een bedrag met heel veel nullen beschikbaar gesteld voor een interne verbouwing van het gemeentehuis. Wij hebben ons daar als enige partij tegen verzet. Dat hebben we gedaan omdat we vinden dat je bij dat soort kapitale investeringen tenminste ook naar alternatieven zou moeten willen kijken, en niet alles op één kaart zou moeten zetten. Willens en wetens heeft deze raad zich echter stapje voor stapje in de hoek laten verven. Ik voorzie hier problemen maar ik hoop dat ik het mis heb.

In zekere zin nemen we in Katwijk een hypotheek op de toekomst als we onze begroting sluitend maken met een stelpost op het onderwerp Jeugdzorg, een eenmalige verkoop van onroerend goed, een aantal technisch-administratieve maatregelen en de hoop dat de herijking van het Gemeentefonds ons in de toekomst gaat redden. Eerst zien dan geloven. Ik denk dat het college op dit front minder passief zou kunnen zijn, en ook wat assertiever in de richting van hogere overheden of het eigen apparaat. Meer besturen en wat minder met de stroom meedrijven.

Zonder goed 'gereedschap' en vakmanschap krijgen wij als bestuur en ambtelijk apparaat weinig voor elkaar. En dus moeten de organisatieperikelen ook een onderwerp zijn op onze bestuurlijke agenda. Om die reden heeft KiesKatwijk, min of meer als enige, en in ieder geval jarenlang als roepende in de woestijn, gepleit voor het fundamenteel op orde brengen van de eigen organisatie. Na een vernietigend cultuurrapport was ontkennen of wegkijken geen optie meer.

Onze fractie heeft zich ook jarenlang verzet tegen de valse profeet van de Lean-religie. Procesverbetering heeft zo zijn beperkingen en is geen panacee voor alle kwalen. Achteraf gezien heeft het te lang geduurd voordat er op dit terrein adequate actie ondernomen is.

Maar een kniesoor die daar op let, nu we in deze begroting kunnen lezen dat de organisatieontwikkeling daadwerkelijk van start is gegaan en zelfs al halverwege is. Vanuit de actieve informatieplicht van uw college naar de raad hadden we dat goede bericht eigenlijk liever eerder gehoord. Het besluit is immers al in de maand mei door het college genomen. Maar goed, ik ben geen kniesoor en tel graag mijn zegeningen. Ik vermoed dat achteraf zal blijken dat dit besluit een van de belangrijkste besluiten van deze hele collegeperiode is geweest. Ik vind het echt geweldig om te zien hoe dit proces met de juiste intenties en een passende visie op de rails is gezet. Eindelijk is na vele jaren de koe bij de horens gevat en wordt er resultaatgericht actie genomen en worden de kool en de geit niet meer gespaard. Ik heb er dan ook alle vertrouwen in dat we hier binnen de mogelijkheden die er zijn op enige termijn het best mogelijke resultaat zullen kunnen bereiken.

Op dezelfde manier kijkt onze fractie ook met vertrouwen aan tegen de in gang gezette organisatieveranderingen rond het nieuwe wijkteam. Het feit dat zich daar een hickup heeft voorgedaan op het aspect van de ICT doet niets af aan het feit dat het college hier een goede koers volgt naar het juiste doel. In het algemeen moet je eerst de goede condities scheppen voordat je resultaten kunt boeken. Organisatie en mensen zijn daarin naast financiën alles bepalend.

Het zou goed zijn als dat kwartje ook eens op rijksniveau gaat vallen. Helaas zie je bijvoorbeeld bij het beleid rond het klimaatakkoord dat daar de nadruk meer op de marketing en het verkooppraatje ligt, en minder op de inhoudelijke kwaliteit van het beleidsproduct. Net als bij de decentralisatie van taken op het sociaal domein zal ook de decentralisatie van klimaattaken op die manier op een debacle uitlopen. Gemeenten moeten flink zijn en geen onmogelijke taken accepteren. Zonder goed gereedschap en financiële middelen komen we van de wal in de sloot. Wensdenken is niet het goede kompas.

En nu ik dan toch in een flow van positivisme zit, wil ik ook wel kwijt dat naar onze mening door onze gemeente een juiste koers wordt gevaren op het dossier Valkenburg. Ik heb het dan over de gebiedsontwikkeling op het voormalige vliegveld. Ook hier ben ik trouwens weer teleurgesteld over de houding die van rijkswege wordt ingenomen. Binnen het bedrijfsleven is de term Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen geen nieuws meer. Naast 'Profit' komen nu ook 'People' en 'Planet' meer aan de bak bij veel ondernemingen.

Het is ongelooflijk dat bij een staatsonderneming, zoals het Rijksvastgoedbedrijf, het vooral om de Profit blijkt te gaan. Met deze houding maakt de rijksoverheid zich volkomen ongeloofwaardig. Het is ongelooflijk dat de grote politieke partijen nog steeds blijven persisteren in deze koers. Het is echte gekkigheid dat die goudkoorts tot op het kinderachtige bepalend is. Zo is in het recente verleden om die reden zelfs het zweefvliegen op het voormalig vliegveld om zeep geholpen, terwijl er in het grote gebied nog steeds voldoende ruimte voor te vinden is. In de gebiedsontwikkeling dient maatschappelijk rendement centraal te staan en niet cashflow. Er is ruimte op het vliegveld voor een mooie en duurzame combinatie van wonen, innovatieve werkgelegenheid en natuur en recreatie. Dat is allemaal onderzocht.

Het Katwijkse beleid zit ook op die lijn. Wij doen een beroep op politiek verantwoordelijken op rijksniveau en bij de provincie Zuid-Holland om de lange termijn maatschappelijke doelstellingen te laten prevaleren boven de financiële overwegingen van de korte termijn. De unieke ligging van het gebied direct naast de Natura2000 duinen en tevens in het meest verstedelijkte gebied in de regio, en de kansen die er liggen met Unmanned Valley, kwalificeren deze gebiedsontwikkeling voor een VIP-behandeling door de diverse overheden. Kwaliteit moet voorop staan. De kruideniersbenadering vanuit het Rijksvastgoedbedrijf, lees het Ministerie van Financiën, is bezien vanuit overwegingen van maatschappelijk rendement daarom onbegrijpelijk en ongewenst.

Wonen behoort voor iedereen tot de eerste levensbehoeften en we hebben de overheid opgericht om daarin te voorzien. We zien dat er de laatste jaren onder invloed van de neoliberale doctrine veel kapot gemaakt is op dit beleidsterrein. Dat geeft zorgen voor de toekomst. In 2040 zijn er bijna 4,8 miljoen 65-plussers in Nederland. Eerlijk gezegd zijn we totaal niet voorbereid om die mensen straks op passende wijze te kunnen huisvesten. We hebben bijvoorbeeld in verhouding tot de (toekomstige) woonbehoefte teveel gezinswoningen en veel te weinig woningen voor een- en tweepersoons huishoudingen. We moeten ook goed beseffen dat er andere woonvormen en meer diversiteit nodig is, niet alleen voor ouderen trouwens. Aanpakken van de gevolgen van vergrijzing moet naar onze mening een van de strategische opgaven in alle overheidslagen worden. Het bewustzijn van deze problematiek speelt gelukkig al een rol in de aanloop naar een volgend kabinet. Minister Hugo de Jonge sprak bijvoorbeeld zeer recent (27 oktober) nog uitgebreid over de gevolgen van vergrijzing in het Tv-programma Buitenhof.

Als je het over wonen en demografie hebt dan heb je het tegelijkertijd over een veelheid van beleidsterreinen. Ruimtelijke ordening en allerlei stedenbouwkundige aspecten, maar ook gezondheidszorg, sport en bewegen, openbaar vervoer, welzijn, integratie, en ga zo maar door. Bij een nieuwe gebiedsontwikkeling kun je met een blanco vel beginnen maar de echte uitdaging zit in de transformatie van oude flatwijken zoals de Hoornes of de Koestal.

Als we al deze elementen bij elkaar optellen dan komt KiesKatwijk tot de conclusie dat we voortvarend moeten doorpakken met het bestrijden van verloedering en het op slimme wijze 'ombouwen' en updaten van verouderde naoorlogse (flat)wijken. Dat impliceert in sommige gevallen slopen en alleen waar dat nuttig is renovatie toepassen. Dit om doelstellingen van energiezuinigheid en meer variatie in woningtypen te realiseren, passend op de toekomstige bevolkingssamenstelling. Dat geeft tevens mogelijkheden om wijkindelingen en voorzieningen aan te pakken. Waar mogelijk kan er hoger gebouwd worden zodat de schaarse grond beter benut wordt. De stratenindeling hoeft niet dezelfde te blijven en er kunnen in ieder geval meer woningen komen dan er nu aanwezig zijn. We moeten niet aan de ene kant van de Hoornes bezig zijn met een hobbyproject om de wijk aardgasvrij te maken, en aan de andere kant met sociale figuren wat aan maatschappelijke aspecten proberen te sleutelen. Het is zaak dat we verschillende transities die voor de deur staan aan elkaar gaan koppelen.

We hebben te maken hebben met een complex van problemen. Woningnood, een verkeerd samengestelde woningvoorraad, oprukkende armoede, energietransitie, verduurzaming, meer alleenstaanden, vergrijzing en toenemende eenzaamheid, haperende zorg en onvoldoende integratie van nieuwkomers. De corporaties zijn in veel gevallen door rijksbeleid onvoldoende of beperkt in staat te investeren in sociale woningbouw. Wonen is een primaire levensbehoefte voor iedereen en volkshuisvesting is een kerntaak van de overheid. Het is dus echt tijd dat we ondanks de Rutte-doctrine, waar verkleinen van de overheid het hoofddoel was, weer meer gaan investeren in de samenleving. En dan liefst op een samenhangende en gestructureerde manier. Wij wensen het college de zegen van boven toe om daar elke dag een stukje beter in te worden.